Brüt takas, yatırımcıları korumak amacıyla ortaya çıkmış, netleştirme uygulamasının yerini almış bir tedbir işlemidir.

Brüt Takas Nedir?

Brüt takas genel kitle tarafından netleştirme uygulamasını kaldıran işlem olarak bilinir. SPK’nın, Borsa İstanbul, Takas Bank ve Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ile işbirliğiyle yürüttüğü, yatırımcıları korumak amaçlı başlatılan işlemdir. Brüt Takas uygulaması, bir çeşit tedbir niteliğinde oluşturulmuştur. Bu işlemin ortaya çıkmasıyla SPK, gereken bazı durumlarda Borsa İstanbul’da (BİST) işleme tabi olan bazı hisse senetlerini belirli veya belirsiz bir süreyle brüt takas uygulamasına dahil edebilmektedir.

SPK'nın brüt takas işlemine dahil ettiği hisse senetleri normal olan hisse senetlerinden bazı yönleriyle ayrılmaktadır. SPK piyasaya herhangi bir etkisi bulunmayan hisse senetlerini kendi içine dahil eder. Ve bu hisselerde oluşabilme durumu olan yükseliş veya azalış hareketlerine, alım satım işlemlerine kendince bazı kısıtlamalar getirmektedir.

Bu kısıtlamalar şu şekildedir: Brüt takasta olan hisse senetlerinde günlük alım satım yapılamaz. Bu senetlerin internet üzerinden alımı veya satımı olamaz. Bu hisse senetlerinin satın alımında nakit işlem geçerlidir, kredi kartı, taksit ve benzeri uygulamalar yapılamaz. Brüt hisse senetleri ile ilgili her türlü işlem yalnızca SPK tarafından yapılabilir, bu işlemler il ilgili kararlar yalnızca SPK tarafından alınır.

Borsada Hisse Senedi Brüt Takas Ne Anlama Gelir?

Borsada hisse senetlerinde yalnızca nakit işlemlerde bulunabildiğimiz, kredi kartı veya taksit gibi işlemleri bünyesine almayan bir işlem çeşididir. Netleştirme uygulamasının yatırımcıları verdiği zararları önlemek, yatırımcıları korumak için ortaya çıkarılmıştır. Bu uygulama internet üzerinden işlem yapılmasına izin vermez. Burada yatırımcılar ya yüz yüze görüşme yolunu seçmeli ya da bu işleme aracı olan kişi ile telefon üzerinden görüşme il işlemi halledebilir. Bu alan ile ilgili her işlem ise SPK tarafından yürütülmektedir.

Neden Brüt Takas Uygulaması Yapılır?

Brüt takas uygulaması yatırımcıların menfaati için çıkarılmış bir uygulamadır. Bu nedenle uygulamada önceliği olmaktadır. Çünkü bu alanda ilk öncelik yatırımcıların haklarını ve menfaatlerini hak ettikleri şekilde korumaktır.

Bu uygulama ile yatırımcıların maruz kaldığı risk oranı azalmıştır. Bu uygulama hisse senetlerinde olağan dışı şekilde gelişen yükselmelere tedbir amaçlı kısıtlama getirebilir. Bu sınır getirme işlemini şu şekilde yapmaktadır: Olağan dışı yükselen bu hisseleri halka açıklık oranı, piyasa derinliği gibi kriterler ile brüt takas uygulamasına dahil eder ve üzerindeki kontrolü kendi sağlamaya başlar. Bu uygulama henüz yatırımcılar tarafından tam olarak anlaşılamamıştır. Zamanla oturduğunda piyasanın güvenilirliği daha da artmış olacaktır.