Topman Mark Zuckerberg van Facebook bezit 55 procent van de stemgerechtigde aandelen in zijn bedrijf. Dat vertelde voormalig Facebook-werknemer en klokkenluider Frances Haugen vorige week aan het Amerikaanse Congres.

Volgens haar is dat belangrijk, want het is “een unieke rol in de techindustrie”. Haugen beweert “dat er geen andere vergelijkbaar machtige bedrijven zijn die zo eenzijdig aangestuurd worden.”

Die uitspraak herhaalde ze in een andere deel van de zitting in andere woorden: “Er is op dit moment niemand aan wie Mark Zuckerberg verantwoording hoeft af te afleggen, behalve aan zichzelf.”

Hij is, in zekere zin, de absolute sleutelfiguur binnen Facebook: de persoon die de doorslaggevende besluiten binnen het bedrijf neemt en zonder wie het bedrijf het zwaar te verduren zou krijgen.

Experts vertellen Insider dat het zorgwekkend is als één persoon bepalend is voor een verzameling van sociale fora die dagelijks honderden miljoenen mensen beïnvloeden.

"Ik denk niet dat het vergezocht is om te stellen dat Mark Zuckerberg de machtigste persoon is die ooit op aarde heeft rondgelopen. Ik denk ook dat dat soort macht in handen van één persoon over het algemeen een slecht idee is", vertelt Whitney Tilson, voormalig hedgefondsmanager en CEO van Empire Financial Research, aan Insider.

De buitensporige macht van Zuckerberg staat al jaren ter discussie

Oprichters van bedrijven met een meerderheidsbelang in de onderneming zijn niet zeldzaam. Dit komt het meest voor in de techwereld, waarbij veel gewerkt wordt met twee soorten aandelen via dual-class structuren. Hierbij worden aandelen die het stemrecht bepalen losgekoppeld van aandelen die recht geven op een deel van de winst.

Als voorbeeld: in 2019 trokken Google-oprichters Sergey Brin en Larry Page zich terug uit de actieve leiding van de zoekgigant. Ze bleven wel betrokken bij het bestuur en hebben collectief nog steeds een controlerende zeggenschap in moederbedrijf Alphabet.

"Normaliter worden grote bedrijven niet gecontroleerd door één enkele investeerder," vertelt Chris Haynes, universitair hoofddocent internationale zaken en politieke wetenschappen aan de Universiteit van New Haven. "Het is niet de norm."

Voorstanders van de regeling zeggen echter dat het bedrijfsleiders in staat stelt om gefocust te blijven op langetermijnsucces. "Als een bedrijf wordt gecontroleerd door één persoon, 'het geesteskind' als het gaat om techbedrijven, maakt dat ze veel wendbaarder", zegt Haynes. Dit komt doordat ze weinig anderen hoeven over te halen om een beslissing te nemen.

Maar het kan ook vertragend werken. Facebook noemt zelf de grote zeggenschap van Zuckerberg als een potentiële risicofactor voor beleggers in jaarverslagen. Het zegt dat de controle van Zuckerberg "een verandering van de zeggenschap, een fusie, consolidatie of verkoop van alle activa of een substantieel deel daarvan waar de andere aandeelhouders achter staan, kan vertragen, uitstellen of voorkomen."

Critici merken ook op dat de controle van bedrijven door één persoon een onderneming ongevoelig kan maken voor zorgen van de samenleving en minderheidsaandeelhouders. "Ik denk dat je dat ziet in het geval van Facebook," zegt Haynes.

Kritiek op Facebook

Facebook heeft een paar moeilijke weken achter de rug nadat klokkenluider Haugen documenten lekte naar de Wall Street Journal. Hieruit bleek dat Zuckerberg en andere insiders wisten dat de platforms van het bedrijf negatieve effecten hebben op gebruikers, maar dat het bedrijf die problemen negeerde.

"Facebook is groter dan welke religie in de geschiedenis van de wereld dan ook, en één man heeft er de volledige macht," zegt hedgefondsmanager Tilson.

Joy Poole, voormalig werknemer van Facebook die nu bij het adviesbureau Emergence werkt, zegt tegen Insider dat wetgevers "absoluut" de controle van beursgenoteerde ondernemingen door CEO's tegen het licht moeten houden. Maar er zijn misschien belangrijkere zaken.

"Mark Zuckerberg heeft de meerderheidscontrole over een bedrijf met een enorme hoeveelheid invloed in de wereld," zegt Poole. "Ik geloof echter geen minuut dat als hij 49 procent zeggenschap had, dat we dan op magische wijze antwoorden zouden krijgen op de complexe vragen die spelen."

Volgens hedgefondsmanager Tilson kan de hoorzitting in het Amerikaanse Congres van afgelopen week, waarbij Haugen interne documenten aan de Amerikaanse beurswaakhond SEC (Securities and Exchange Commission) doorspeelde, voor verandering zorgen. Al is dat allerminst zeker.

Als het onderzoek van de SEC uitwijst dat Facebook beleggers heeft misleid door onder andere onderzoek naar negatieve gevolgen voor tieners achter te houden, dan zou de beurstoezichthouder volgens Tilson kunnen eisen dat Zuckerberg aftreedt. "Dat is de enige manier die ik kan bedenken om zijn controlerende invloed op te heffen," zegt hij.

LEES OOK: Mark Zuckerberg verliest miljarden op de beurs door langdurige wereldwijde storing van Facebook, Instagram en WhatsApp en ander negatief nieuws